Lezingen: actualiteit en terugblik 

Spreker: Norman Langelaan
Dankzij archirecten als Brinkman & Van der Vlucht, Herman Haan, Tol en Groosman beschikt Hillegersberg over een aantal architectonisch waardevolle panden. Norman Langelaan, architect en o.a. bestuurslid van de Vereniging Stedebouwkundig Wijkbehoud (VSW), weet er veel van. Op 2 november houdt hij hierover van 10 tot 12 uur een boeiende lezing in de Fonteinkerk. Een van de meest kenmerkende panden, -maar door de ligging misschien minder bekend-, is de woning 'Snoeck' aan de C.N.A. Looslaan. 

Spreker: Jan Cees van Duin
Jan Cees van Duin, schreef recent een boek over Herman Bieling.
Op vrijdag 5 oktober (10.00 – 12.00 uur) vertelt hij in de Fonteinkerk over het roerige leven en het werk van de Hillegersbergenaar Herman Bieling.

Hij was de strijdbare voorman van de Rotterdamse kunstenaarsfederatie ‘De Branding’ (1917-1926). Hij richtte met anderen De Branding op als aanklacht tegen het conservatieve Rotterdamse kunstbeleid. Uiteindelijk lukte het hem erkenning en expositieruimte te krijgen voor de ‘modernisten’. In 1932 exposeerde hij in Rotterdam met o.a. Braque, Chagall, Klee, Kandinsky, Kokoschka, Matisse en Picasso. In 1938 verhuisde Bieling van Hillegersberg naar Rhoon, waar hij tot zijn dood in 1964 actief bleef schilderen.

Spreker: Norman Langelaan
Architectonisch waardevolle panden hebben altijd de aandacht van de VSW. Tijdens de ledenbijeenkomst wist Norman Langelaan de luisteraars te boeien met zijn presentatie over moderne architectuur in de wijk. Een van de meest kenmerkende panden, -maar door de ligging misschien minder bekend-, is de woning 'Snoeck' aan de C.N.A. Looslaan. Dankzij archirecten als Brinkman & Van der Vlucht, Herman Haan, Tol en Groosman beschikken we in de wijk over een prachtig portfolio aan moderne architectuur. 

Spreker: Hans Mani
Voor degenen die niet konden deelnemen aan het evenement Anno Hillegonda was er tijdens de ledenbijeenkomst een tweede kans om meer te weten te komen over de geschiedenis van de wijk. Op enthousiaste wijze nam Hans Mani de luisteraars mee op een boeiende tijdreis; van Hillegondakerk tot aanleg A16/A13, van sprooksprekers tot turfstekers, en waarom het Rotterdamse Delfshaven heet zoals het heet. 

Spreker: Suzanne Fischer, architect en bouwhistorica
Voordat de RET besloot een nieuwe remise te bouwen op de plek van het verouderde complex aan de Kleiweg, vroeg men Suzanne Fischer een bouwhistorisch onderzoek te verrichten. Zij vertelde over de geschiedenis van deze voormalige fabriek in Hillegersberg voor spoorwegmaterieel en meubels van Alan, die sinds 1959 in gebruik is bij de RET als centrale werkplaats, busremise en kantoor. Zij kon mededelen, dat het oudste deel van het complex herbouwd zal worden als onderdeel van het Spoorwegmuseum Goes.

Spreker: Liesbeth van der Zeeuw, conservator bij het Museum Rotterdam.
Een boeiend betoog over de in Hillegersberg wonende schilder en glazenier Marius Richters, één van de belangrijkste Rotterdamse kunstenaars die de vooroorlogse dynamiek van de havenstad heeft vastgelegd. Hij werd o.a. bekend door zijn monumentale wandschilderingen in de raadzaal.

Spreker: Jan in 't Veld, voorzitter van de Historische Vereniging “Den Bergschen Hoeck”.
De spreker had een kleine tentoonstelling meegenomen van de historische (land)kaarten, waarvan hij een hartstochtelijk verzamelaar bleek te zijn. De geschiedenis van deze kaarten geeft niet alleen een goed beeld van de vooruitgang in de cartografie, maar ook in de ontwikkeling van het landschap.

Spreker: Laura Roscam Abbing, cultuurhistorisch onderzoeker
Zij ging in op de achtergronden, architectuur en karakteristieke elementen van het dertiger jaren huis.

Spreker: Joost Kingma, auteur van het boek 'De magie van het jaren 30 huis'
Hij belichtte het dertiger jarenhuis; vanuit economisch, maatschappelijk en stedenbouwkundig oogpunt.

Spreker: Hanneke Oosterhof, cultuurhistorica 
Hanneke Oosterhof vertelde over haar proefschrift over de architecte en stedenbouwkundige Lotte Stam-Beese, die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de wederopbouw van Rotterdam. Zij ontwierp woonwijken met afwisselend hoog-, midden-, en laagbouw, alsof de woonblokken op de tekening “gestempeld” waren, zoals Pendrecht. 110-Morgen en Schiebroek-Zuid zijn hierop geïnspireerd.

Spreker: Henk Kamps, voorzitter gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek.
Kennismaking met de kersverse voorzitter van de gebiedscommissie. Hij praatte de aanwezigen bij over de actuele ontwikkelingen in de commissie en zijn ervaringen in dit nieuwe “bestuursorgaan”, dat een jaar geleden werd ingesteld om de deelgemeente te vervangen.

Spreker: Hans Mani, bestuurslid VSW
Nieuwe ontdekkingen over de begraafplaats aan de Ringdijk en het baarhuisje: de oorspronkelijke plattegrond en een lijst met wie er begraven liggen, zijn boven water gekomen. Aan de hand hiervan valt heel wat van de geschiedenis van Schiebroek af te lezen.

Spreker: Gert Jan te Velde, architect en lid van de VSW-commissie Studie en Inventarisatie.
De commissie S&I is bezig met een inventarisatie van de scholen in Hillegersberg-Schiebroek en Terbregge. Presentatie van de eerste resultaten (die later zullen worden gepubliceerd in de VSW-uitgave “Dit is mijn school”)

Spreker: Hans van Krimpen, één van de auteurs van het “Groot Rotterdams Molenboek”.
Voordat hun functie werd overgenomen door stoom, diesel en elektriciteit, stonden er in Rotterdam en omgeving honderden molens: oliemolens, houtzaagmolens, karottenmolens, papiermolens en uiteraard droogmaalmolens. In het molenboek worden de molens zo compleet mogelijk beschreven met bouwjaar, functie en geschiedenis.

Spreker: Chris Mast, historicus.
Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Zwembad Het Zwarte Plasje vond deze bijeenkomst in het zwembad plaats. Chris Mast beschreef het ontstaan en de rijke geschiedenis van dit zwembad, geïllustreerd met kostelijke anekdotes. Een voorproefje van het boek “'t Zwarte plasje, een eeuw de oase van Hillegersberg”, dat hij ter gelegenheid van dit jubileum schreef.

Spreker: Anton Stapelkamp, v.m. voorzitter Stichting “Rotterdam is vele Dorpen”.
In de loop van de tijd heeft Rotterdam verschillende omliggende dorpen geannexeerd.  De stichting heeft de geschiedenis van deze dorpen (waaronder Hillegersberg en Schiebroek) beschreven in het boek “De dorpen van Rotterdam”.

Spreker: Chantal Zeegers, bestuurder deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek
De deelgemeente heeft haar visie op de ontwikkeling van het groen in onze omgeving neergelegd in een nota “Bouwen aan een groen Hillegersberg-Schiebroek”. Verantwoordelijk portefeuillehouder Chantal Zeegers ging hierover in discussie met VSW-leden.

Spreker: Karel Fibbe, lid van de VSW-commissie Studie en Inventarisatie.
Naar aanleiding van bovengenoemde nota heeft de commissie S&I een inventarisatie uitgevoerd van het groen in de wijk en enkele voorstellen gedaan over waar nog wat aan verbeterd kan worden. Deze zijn weergegeven in de folder “Verbetergroen top tien”.  Deze folder werd vervolgens aan de portefeuillehouder aangeboden.

Spreker: Yvonne Boot, historica.
Ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van het Plaswijckpark werd de bijeenkomst deze keer in dit park gehouden. Belangstellenden kregen een rondleiding achter de schermen en Yvonne Boot vertelde over de veelbewogen historie van het park. 15 jaar geleden schreef zij ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan: “Plaswijckpark 1923-1998: geschiedenis van een Rotterdams recreatiepark”. In haar lezing vulde zij de kennis uit dit boek aan met de meest recente ontwikkelingen.

Spreker: Chris Mast, wijkhistoricus.
Het 35-jarig bestaan van de VSW werd gevierd met een feest met muziek onder het genot van een hapje en een drankje. In diverse “hoeken” van de zaal werd het werk van de vereniging gepresenteerd. Ook was er een Jubileumlezing, waarin Chris Mast de geschiedenis van 35 jaar VSW beschreef en van kritische kanttekeningen voorzag.

Spreker: Iet Heetman, adviseur van het VSW-bestuur.
Ooggetuige van het bombardement op Rotterdam.
Iemand, die het allemaal zelf heeft meegemaakt, vertelde hoe zij het bombardement heeft beleefd.

Spreker: Henk Dijkxhoorn, Terbregge's Belang.
Ooggetuige van de Tweede Wereldoorlog in Hillegersberg-Schiebroek-Terbregge.
Mede aan de hand van recent opgedoken filmmateriaal over de oorlog en de Operatie Manna; de voedseldroppings in Terbregge aan het eind van de Hongerwinter. 

Spreker: Jack Fens, bestuurslid VSW
Historische linten zijn oude verbindingsroutes met bijbehorende bebouwing van boerderijen, bedrijfsgebouwen en woonhuizen in een meest landschappelijke context. In Hillegersberg-Schiebroek-Terbregge denken wij aan de Straatweg-Bergse Dorpsstraat-Grindweg, de Hoge Limiet en de Rotte-oevers. Er is gemeentelijk beleid nodig om te voorkomen dat percelen als sloopperceel of bouwlocatie worden verkocht zonder enig respect voor of zicht op behoud van de oude bebouwing.  

Spreker: Robin von Weiler, investeerder
Bepalend voor de aantrekkelijkheid van een bepaald (winkel)gebied is vooral de sfeer. Reclame-uitingen moeten ook beoordeeld worden op de bijdrage die ze aan een positieve sfeer leveren. Ook is belangrijk op welke doelgroep men mikt (geen uitzend- of reisbureaus in een winkelstraat). Spreker illustreert e.e.a. met voorbeelden uit de eigen praktijk: de ontwikkeling van de Minervahuizen en de Meent in het centrum van Rotterdam.  

Spreker: Dr. Hetty Berens, architectuurhistorica.
Onder de titel “Rotterdam, bakermat van de stedenbouw in de 19e eeuw”  vertelde Hetty Beerens over het werk van de Rotterdamse stadsbouwmeester W.N. Rose (1801- 1877), één van de grondleggers van de moderne Nederlandse stedenbouwkunde. Hij was onder meer het brein achter het Rotterdamse Waterproject, waar we nu nog de singels als de Westersingel en de Noordsingel aan te danken hebben.

Spreker: Norman Langelaan, architect, bestuurslid VSW
In de 19e eeuw ontdekten rijke Rotterdammers de rust en de schoonheid van het landelijke dorpje Hillegersberg en de Bergse Plassen. Een virtuele excursie langs de panden in ons werkgebied, die in de 19e eeuw zijn opgetrokken.

Spreker: Gert Jan te Velde, architect; lid van de commissie S&I
In de singels van Schiebroek zijn de sloten en tochten van de oorspronkelijke polder nog goed herkenbaar. Zowel in de woningbouw van de jaren '30 rond de Adrianalaan en de Molenvijver als in de naoorlogse “stempelbouw” in Schiebroek-zuid.  Veel van deze laatste woningen zijn nu te klein, gehorig en versleten. Soms is sloop en nieuwbouw de enige oplossing. Maar door isolatie en nieuwe voorzieningen kan er ook veel van de oorspronkelijke kwaliteit behouden blijven.

Spreker: Anton Stapelkamp, lid van het dagelijks bestuur van de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek presenteerde zijn nieuwe boek: “Opeens vielen we onder de Coolsingel”. Hierin neemt hij de lezer mee naar de tijd toen Hillegersberg nog een zelfstandige gemeente was en de annexatie door Rotterdam in 1941.

Spreker: Henk Bouwman van HKB-stedenbouwkundigen gaf een toelichting op het door hem opgestelde “Beeldkwaliteitplan Kern en Plassen”. Deze zal worden opgenomen in de Koepelnota Welstand en dienen als basis voor het welstandsbeleid in de dorpskern van Hillegersberg en de Bergse Plassen.

Spreker: Rob Limburg, lid van de commissie Studie en Inventarisatie.
Je kunt je afvragen, waarom de naoorlogse architectuur de moeite van het bekijken waar is. Aan de hand van zelfgemaakte foto's van verschillende naoorlogse panden in het Molenlaankwartier liet Rob Limburg zien, waar je de kwaliteit van de architectuur aan kunt ontdekken en hoe je die kunt waarderen.

Spreker: Norman Langelaan, bestuurslid VSW
In de VSW-uitgave 'Tempelen en begraven' staan alle kerken en begraafplaatsen in ons werkgebied opgesomd. Enkele daarvan hebben niet meer hun oorspronkelijke bestemming. Van andere is de toekomst uiterst onzeker door het dalende aantal kerkgangers. Een inventarisatie van de “Heilige huizen in de wijk”.

Spreker: Nicole Roeterdink, architecte en bouwhistorica: 
“De domo Deï ad novum usum”.
Nicole heeft onderzoek verricht naar sloop en herbestemming van kerkgebouwen in Nederland. Aan de hand van vele goede en minder goede voorbeelden verkent en adviseert zij over de mogelijkheden die er bestaan wanneer een kerkgebouw zijn oorspronkelijke functie verliest.

Spreker: Steven de Clerq, van de Vechtplassencommissie.
In de jaren dertig  werd rond de Utrechtse Vecht overal lukraak gebouwd en dreigde het plassengebied ten onder te gaan aan droogmaking, zandwinning en het storten van vuil.
Mensen die dit een aantasting vonden van natuur- en cultuurschoon staken de koppen bij elkaar. Sindsdien is de commissie een stevige gesprekspartner voor gemeentelijke en provinciale overheden, die opkomt voor natuur- en landschapsbehoud bij  uitbreidingsplannen en oprukkende recreatiebehoeften.

Spreker: Prof. Dr. L.P. Louwe Kooymans, hoogleraar prehistorische archeologie, 
sprak over De steentijdbewoning in het mondingsgebied van de Maas. Aan de hand van recente opgravingen (o.a. de visvuiken opgegraven in Bergschenhoeck op de foto), liet spreker zien, hoe onze verre voorvaderen in deze streek in het stenen tijdperk moeten hebben geleefd. 

Spreker: Marius Heijenk, bestuurslid VSW, presenteerde de nieuwe VSW-uitgave “Van Hildegaersberch gheboren", Kanttekeningen van een columnist uit de Middeleeuwen”. [link naar publicaties]. Een poging de in zijn tijd populaire Willem van Hildegaersberch, die dit jaar 600 jaar geleden overleed, aan de vergetelheid te ontrukken.  Het Hillegersbergs Mannenkoor zong één van zijn gedichten: “Vanden twaelff maenden”, op muziek gezet door Marco Kalkman.